Venezuela’da Catatumbo Nehri’nin Maracaibo Gölü ile birleştiği yerde yılın 260 günü yağmur, fırtına ve şimşekle geçiyor.

Burada gece gökyüzü, binlerce şimşeğin doğal yoldan yarattığı elektriğin etkisiyle dokuz saat boyunca aydınlanıyor.

Başka yerlerde arada bir görünen yaz fırtınaları Ekvatorda yıl boyunca devam eder. Orta Afrika’daki Kongo Cumhuriyeti dünyanın gök gürültülü fırtına merkezi olarak bilinir. Yılda km kare başına düşen 158 şimşekle Kifuka adlı dağ köyü, dünyanın en fazla şimşek çakan yeri olarak görülüyordu. Fakat son veriler bunu değiştirdi.

Venezuela’daki Maracaibo Gölü’nde bu sayının 250 olduğu tespit edildi ve Guinness rekorlar kitabına girdi. Bu bölgede Ocak ve Şubat aylarında dinen fırtınalar, Ekim’de doruğa çıkıyor. Bu dönemde dakikada 28 şimşek görülebiliyor.

Uzmanlar bu bölgenin neden bu kadar şimşek çektiğini bulmaya çalışıyor. 1960’larda, uranyum bakımından zengin kayalıkların buna neden olduğu sanılıyordu. Şimdilerde ise bu durum, yer altındaki petrol yataklarından çıkan metan gazı nedeniyle gölün üstündeki havanın iletkenliğinin artmasına bağlanıyor.

Fakat henüz kanıtlanmadığı için genel olarak bölgenin topoğrafik yapısı -dağların etekleri, girintili deniz kıyıları vb.- ve rüzgarın esme biçimi etken olarak görülüyor.

Venezuela’nın kuzeybatısında Güney Amerika’nın en büyük gölü olan Maracaibo, Karayip Denizi ile birleşir. Üç yanı And Dağları’nın kuzey ucuyla çevrilidir. Gündüz yakan tropik güneşi gölde buharlaşmaya neden olur. Akşamları ise denizden gelen esinti bu sıcak havayı dağlardaki soğuk havaya doğru sürükler. Sıcak hava yukarı yükselirken buharla yüklü bulutlar 12 km kalınlığa ulaşabilir.

Yükselen nemli hava içindeki su tanecikleri soğuk havadaki buz kristalleri ile çarpıştığında statik elektrik oluşur ve şimşekli ve gök gürültülü fırtınalar başlar.

Statik elektrik akımı zikzaklı şimşekler halinde yere düşebilir ya da bulutlar arasında geçiş yaparak orada aydınlanır. Gök gürültüsü ise güneşin yüzeyinden üç kat daha sıcak olan şimşeklerin ısısının aniden etraftaki havayı sıkıştırması sonucu oluşan şok dalgalarıdır. Bu sese ve ışığa yağmur ve dolu eşlik eder.

Catatumbo şimşekleri 400 km öteden görülecek kadar parlak oluyor. Ses bu kadar uzağa yetişmeyeceği için bazıları bu şimşeklerin sessiz olduğunu iddia ediyor.

Hem uydular hem de yeryüzündeki gözlemevleri sayesinde fırtınaları önceden tahmin etmek mümkün artık. Ayrıca World Wide Lightning Location Network (WWLLN) projesi kapsamında dünyanın farklı bölgelerinde 70 üniversite ve araştırma kurumunda yer alan güçlü sensörler vasıtasıyla dünyada nerede şimşek çaktığını anında görmek de mümkün.

Bu makalenin İngilizce aslını BBC Earth sayfasında okuyabilirsiniz.